Het begin

Erfenis
De Amsterdamse feminist Marjan Sax beschikte sinds 1973 over een flinke erfenis. Lange tijd wist ze niet wat ze ermee moest. In die tijd was de vrouwenbeweging nauw verbonden met de linkse beweging, beide waren antikapitalistisch. Het hebben van geld was in die dagen dan ook verdacht. Marjan Sax: ‘Als ik een bank binnenging, keek ik eerst om me heen of niemand me zag’.

Vijf pioniers
Een vriendin drong er op aan panden te kopen waar alleen vrouwen konden wonen. Sax zag daar wel iets in. Ze bracht een deel van haar kapitaal onder in de Marieke Ariëns Stichting, die twee ‘vrouwenhuizen’ in Amsterdam aankocht. Maar eigenlijk wilde ze iets anders. ‘Het geld moest rollen, in beweging zijn’, zegt ze 38 jaar later. Samen met andere lesbische vrouwen uit de vrouwenbeweging smeedde ze een plan. Met z’n vijven waren ze. Eerst Marjan Sax, Dorelies Kraakman en Patti Slegers, en even later ook Lida van den Broek en Tania Leon.

Sax: ‘Het gaf me een gevoel van bevrijding de verantwoordelijkheid voor mijn kapitaal met hen te delen.’ (bekijk interview) Eindeloos praatten ze over wat ze wilden en konden doen met het kapitaal. In lesbisch/feministisch conclaaf bijeen kon er eindelijk ook gelachen worden over geld.

Kassa
Het plan was er al 1982, maar de feitelijke, statutaire oprichting van Stichting Mama Cash, ‘particulier fonds voor vrouwenprojecten’, vond plaats in 1983. Mieke van Kasbergen, destijds een Amsterdamse taxichauffeur, bedacht de naam ‘Mama Cash.’ Vrij naar zangeres Cass Elliot – Mama Cass – van zanggroep The Mamas and the Papas.

Marjan Sax

Marjan Sax was niet de eerste vermogende vrouw in Nederland die ‘iets goeds’ wilde doen met haar geld. Ook in het verleden zijn voorbeelden te vinden van rijke dames die vermogensfondsen oprichtten om de belangen van vrouwen te behartigen. Hun goede werken betroffen vooral liefdadigheid. Bij Mama Cash ging het meer om ‘aktie’, om verandering. De oprichters wilden een zelfstandig ‘vrouwen-geldcircuit’ creëren en met dit geld de wereld veranderen. Het logo verbeeldde de intenties van de oprichters zonder omhaal: de toetsen van een kassa, met daarop de letters M A M A C A S H. En zo begon rond de keukentafel van Patti Slegers het avontuur van de vijf pioniers. ‘Het was zoeken in het begin’, zegt Sax. (bekijk interview)

Geheim
Sax gaf Mama Cash een renteloze lening van 2,5 miljoen gulden (1.135.000 euro), het vruchtgebruik was voor de organisatie. Het geld werd op de beurs belegd in obligaties en aandelen. In de eerste jaren bracht dat ongeveer 200.000 gulden (91.000 euro) per jaar op. De afspraak was om geheim te houden dat Marjan Sax de geldschieter was. Met een stalen gezicht kon ze zeggen: ‘Er is een vrouw die een grote lening aan Mama Cash heeft verstrekt’.

Geïnspireerd door een ontmoeting in de Verenigde Staten met Tracy Gary, die daar vermogende vrouwen bij elkaar had gebracht in Resourceful Women, kwam Sax in 1989 in een interview met weekblad Vrij Nederland uit de kast als vermogende vrouw. Sax: ‘Ik kreeg daar veel reacties op, bijna allemaal positief. Het hielp natuurlijk dat ik het geld niet voor mezelf gebruikte, maar voor Mama Cash. Ik hoefde niet meer te liegen of smoezen te verzinnen over mijn financiën, dat was een enorme opluchting.’