Het nieuwe Mama Cash
Women wake up the world
Het was tijd om voor de komende vijf jaar een nieuw strategisch plan te maken. Het internationale bestuur en de nieuwe directeur Nicky McIntyre, afkomstig uit de internationale wereld van vrouwenrechten, zetten in 2008 ‘alle ramen en deuren wijd open’. Ze kondigden een periode aan van ‘creatief zelfonderzoek’. De activiteiten van Mama Cash van de afgelopen vijf jaar en de ontwikkelingen in de wereld van vrouwenrechten werden uitgebreid onder de loep genomen. Mama Cash wilde, wat betreft de keuze welke groepen te ondersteunen, heldere en scherpe criteria ontwikkelen. Ze wilde meer professionaliteit in de eigen organisatie en een grotere internationale aanwezigheid. Hadden de jaarverslagen in de jaren daarvoor tamelijk esthetische covers, de voorkant van het eerste door McIntyre gemaakte jaarverslag toonde een strijdbare demonstrant die met opgeheven vuist staat voor een rij grimmige politieagenten in volledig gevechtstenue. Het jaarverslag was getiteld: ‘Women wake up the world’. De toon was gezet.
Onderzoek
Met het vorige strategisch vijfjarenplan ‘She makes the difference‘ voor de jaren 2004 tot 2008 had Mama Cash geprobeerd meer focus aan te brengen in haar subsidiebeleid. Desondanks liet het onderzoek zien dat het aantal vrouwengroepen dat werd gesteund groter was dan de organisatie aankon. McIntyre: ‘We subsidieerden meer dan 250 groepen per jaar, in bijna 100 landen, die actief waren op uiteenlopende terreinen, met veelal eenmalige subsidies. Het was voor medewerkers een onmogelijke opgave contact te houden met al die groepen.’ Als een aanvraag was goedgekeurd, maakte Mama Cash het geld over. Aan het eind van het jaar werd de groepen gevraagd hoe ze de subsidie hadden besteed. Daarna moesten ze weer op zoek naar nieuwe subsidiegevers. McIntyre: ‘Op deze manier konden de groepen niet groeien en wij konden ze niet de steun geven die ze nodig hadden. Groepen vertelden ons dat ze niet vooruit kwamen, ze hadden meer dan eenmalige projectsubsidies nodig om hun doelen te kunnen verwezenlijken.’
Nauwere contacten
Het netwerk van lokale adviseurs, dat vanaf de jaren 80 was opgebouwd, kon geen uitkomst bieden. Het was in de loop der jaren verouderd en was aan herziening toe.
Ook hadden de wereldwijde nationale en regionale vrouwenfondsen, die onder andere met steun van Mama Cash en de Amerikaanse zusterorganisatie het Global Fund for Women het afgelopen decennium waren ontstaan, voor een deel het werk van Mama Cash overgenomen. Deze vrouwenfondsen onderhielden vaak nauwere contacten met feministische groepen en bewegingen in hun eigen regio dan Mama Cash en financierden hun activiteiten.
Meer geld voor minder groepen
Met het nieuwe strategisch plan voor de jaren 2009 – 2013 met als titel On the Move for Women’s Rights maakte Mama Cash heldere keuzes. Het programmateam van Mama Cash werd niet zoals tevoren in regio’s georganiseerd. Het werd opgedeeld in vier portfolio’s: Lichaam, Geld, Stem en Vrouwenfondsen. Mama Cash wilde meer geld aan minder groepen gaan geven, een kleine honderd per jaar. En dan vooral meerjarensubsidies, zodat de vrouwen-, meiden- en ook transgendergroepen meer tijd zouden krijgen zich verder te ontwikkelen. Het geld moest door de groepen flexibel kunnen worden ingezet. Het moest voor core support zijn: voor het ondersteunen en opbouwen van de organisaties zelf, zoals kosten van salarissen, huur en computers, zaken waarvoor ze bij weinig andere fondsen terecht kunnen. En met de ambitie haar budget in de periode 2009 – 2013 van 4,7 miljoen euro naar 8,5 miljoen te laten groeien, legde Mama Cash voor zichzelf de financiële lat flink hoog.
Groepen geleid door vrouwen zelf
Mama Cash concentreert zich nu op feministische en vrouwenrechtengroepen in de marges van de samenleving die grensverleggend bezig zijn. McIntyre: ‘De groepen werken vanuit het perspectief van mensenrechten en grijpen strategische mogelijkheden aan om structurele veranderingen teweeg te brengen. We besloten ook alleen groepen te ondersteunen die door de vrouwen waar het om gaat geleid worden: bijvoorbeeld sekswerkers door sekswerkers, meiden door meiden of vrouwen met een handicap door vrouwen met een handicap. Deze groepen staan er in hun samenleving alleen voor, ze worden vaak buitengesloten, en ook in de verschillende vrouwenbewegingen worden ze vaak niet geaccepteerd.’ (bekijk interview)
Steun voor opbouwen van vrouwenbewegingen
Omdat er tegenwoordig een kleiner aantal groepen wordt gefinancierd, kunnen de programmamedewerkers hen ook meer ondersteuning geven. Deze begeleiding heet accompaniment support. McIntyre: ‘In het Spaans betekent acompañamiento “samen oplopen”.’ Het houdt in dat we er voor elkaar zijn vanuit de gedachte van solidariteit, dat onze programmamedewerkers een groep of vrouwenfonds kritische vragen stellen over hun budget of hun een strategie, en dat we groepen met elkaar en met andere fondsen in contact brengen. Het houdt ook in dat we hun leiderschap en expertise erkennen.’ (bekijk interview)
Mama Cash stimuleert movement building, ze stimuleert het opbouwen van vrouwenbewegingen vanuit diversiteit. Mama Cash doet dit onder andere door het organiseren van regionale en thematische bijeenkomsten. Ze brengt de door haar gesteunde groepen met elkaar in contact, zodat ze uitdagingen waar ze voor staan, succesvolle strategieën en gemeenschappelijke ervaringen kunnen uitwisselen. Op deze manier groeien organisaties en krijgen ze meer invloed.
Vechten tegen discriminatie, geweld en isolement
Groepen die in deze periode worden gesteund zijn onder andere Voices of Women Media in Nederland. Zij leert asielzoekers, slachtoffers van vrouwenhandel, sekswerkers, vrouwen zonder verblijfsvergunning en migrantenvrouwen omgaan met verschillende mediavormen. Op deze manier kunnen ze een waarheidsgetrouw beeld van zichzelf geven dat tegen de stereotiepe beeldvorming over hen in de traditionele media ingaat; ATRAHDOM in Guatemala, dat op nationaal en internationaal niveau met groot succes arbeidsrechten opeist voor fabrieksarbeiders en thuiswerkers; het Namibia’ Women’s Health Network, dat actie voert om sterilisatie van Hiv-positieve vrouwen te voorkomen. Mama Cash steunt ook de vrouwen van de Independent League of Yezidi Kurdish Women in Georgië, die geweld, dat geworteld is in eeuwenoude tradities, aan de kaak stellen; de boerinnen en landpachters van de Peasant Women Society in Pakistan, die zich verzetten tegen intimidatie door militairen en tijdens demonstraties met hun wasstokken tegen pannen slaan; en de vrouwen met een handicap van Sentra Advocasi Perempuan Difabel Dan Anak in Indonesië, die in hun dorpen vechten tegen discriminatie, geweld en isolement, nadat ze lichamelijk werden verminkt door de gevolgen van aardbevingen en een vulkaanuitbarsting.
Influencing philanthropy
Het nieuwe subsidieprogramma is niet de enige grote verandering die Mama Cash doorvoerde sinds 2009. Met de nieuwe strategie ‘Learning for Change’ investeert Mama Cash in het ontwikkelen van een wijze van leren en evalueren die aansluit bij haar eigen visie en activiteiten.
Daarnaast wil Mama Cash andere fondsen, instellingen en overheden er toe aanzetten om ook buiten Mama Cash om, meer geld te investeren in vrouwen en meiden. Voor deze lobby-inspanningen is de strategie Influencing Philanthropy ontwikkeld. Deze strategie bouwt voort op de meer spontane activiteiten op dit vlak uit de jaren 80 en 90.
Nieuwe kennis met een nieuw team
Om alle veranderingen door te kunnen voeren, legde Mama Cash de subsidieaanvragen in 2009 een half jaar stil. In deze periode ontwikkelde ze nieuwe procedures en criteria voor subsidies en voor accompaniment support. Het personeelsbeleid kreeg een nieuwe impuls en meer gespecialiseerde medewerkers werden aangetrokken. Marjo Meijer, duovoorzitter van het bestuur sinds 2007: ‘Als je je strategie diepgaand wijzigt, heb je mensen met nieuwe kennis nodig, je moet je team vernieuwen. Sommige medewerkers moesten vertrekken. Dat was zowel pijnlijk voor hen als voor de staf die bleef.’ (bekijk interview)
Renovatie
Ook op praktisch vlak werden de zaken grondig aangepakt. Zo zaten sommige medewerkers in de wintermaanden met hun jas aan achter hun bureaus omdat de verwarming het liet afweten. De ruimte voor grote bijeenkomsten was een akoestische ramp, en het dak lekte. De verhuurder van het pand werd aangespoord de hoognodige verbeteringen aan te brengen en Mama Cash renoveerde de kantoorruimtes. Gratis kantoormeubilair van een in de kredietcrisis van 2008 omgevallen commerciële bank, was een mooie meevaller.
Het bestuur bleef niet achter. Het nam de statuten onder de loep, die nog steeds bestanddelen uit haar verleden als vrijwilligersorganisatie bevatte en maakte er een document van dat voldoet aan de eigentijdse regels van Goed Bestuur. Tevens stelde het voor het eerst in haar bestaan een bestuursreglement op.
Aanzienlijke groei inkomsten
Er wordt weer scherp aan de wind gezeild bij Mama Cash. Ondanks de wereldwijde kredietcrisis van 2008 en de huidige schuldencrisis in Europa groeide het inkomen van Mama Cash aanzienlijk: van 4,7 miljoen euro in 2008 naar 7,7 miljoen euro in 2012. Een groeiende groep van trouwe particuliere donateurs zorgt voor een derde deel van de inkomsten, ongeveer twee derde van het budget is afkomstig van institutionele donoren en overheden.
Vogelvrije vrouwen
Mama Cash sloot het jaar 2012 af met een spectaculaire actie als ondersteuning van het Mesoamerican Initiative of Women Human Rights Defenders. Onder leiding van kunstenaar Jorge Rodriguez-Gerada maakten Mama Cash vrijwilligers en staf een twee voetbalvelden groot portret van een anonieme vrouwelijke activist. Het portret werd op 10 december, Internationale Dag van de Mensenrechten, gepresenteerd als aftrap van de campagne ‘Vogelvrije Vrouwen, Defend Women who Defend Human Rights’ om het geweld tegen vrouwenrechtenactivisten in Midden-Amerika onder de aandacht te brengen.
Dertigste verjaardag
Marjan Sax, oprichter van Mama Cash: ‘Ik ben trots op het nieuwe Mama Cash. Het fonds staat nog steeds voor dezelfde idealen die wij in 1983 als oprichters voor ogen hadden. Ze heeft laten zien dat professionaliteit samen kan gaan met radicaal zijn en activisme. Er is alle reden om in 2013 de dertigste verjaardag van Mama Cash feestelijk te vieren. Met een eerbetoon aan al die vrouwen – vrijwilligers, stafleden, stagiaires, bestuursleden, adviseurs en last but not least, particuliere donateurs en grote donoren – die zich hebben ingezet en zich nog steeds inzetten voor de rechten van vrouwen en meiden. En hopelijk met een extra bijdrage van iedereen die begrijpt dat vrouwenrechten essentieel zijn voor een betere wereld.’