Professionalisering en fondsenwerving

de oprichters aan de keukentafel

Buitenbeentje met geld
Eind jaren 80 beraadden de vijf oprichters van Mama Cash zich over een belangrijk besluit voor de toekomst. Moest ze een huiskamer- en vrijwilligersorganisatie blijven, met vergaderingen bij bestuursleden thuis en een archiefkast in de keuken? Of professionaliseren? Dat laatste zou betekenen dat Mama Cash een ‘echte’ organisatie zou worden, met een groeiverwachting en een toekomst, personeel en dus ook hiërarchie. Ondanks de schrik van de door de beurscrash van 1987 veroorzaakte tijdelijke forse dip in de inkomsten, gecombineerd met het feit dat de belastingdienst onverwachts schenkingsrecht over het beginkapitaal opeiste, was Mama Cash feitelijk de huiskamer al ontgroeid. Maar de innerlijke overtuiging was dat zij een buitenbeentje met geld was. Mama Cash moest daarom haar zelfbeeld bijstellen.

Eerste betaalde kracht

Jos Esajas

De vrouwen van het eerste uur, die nog steeds onbetaald werkten, konden de vele subsidieverzoeken al lang niet meer aan. Onder de bezwering dat zij een radicaal, niet-bureaucratisch vrouwenfonds zou blijven, nam Mama Cash in 1987 haar eerste betaalde kracht – Jos Esajas – in dienst. Zij ondersteunde de vrijwilligers, voerde het secretariaat en was spin in het web van de in 1986 opgerichte Werkgroep Garanties, de voorloper van het Mama Cash Garantiefonds.

Eerste kantoorruimte
Mama Cash betrok in 1988 haar eerste kantoorruimte in het gebouw van STEW (Steunpunt Eigen Werk) aan de Weesperzijde 4. Dat was hard nodig. Door alle publiciteit die ze wist te genereren en door de feministische tamtam, werd Mama Cash steeds meer benaderd als expertisecentrum voor vrouwen en geld. In 1989 kwam de eerste stagiair, Will Janssen, bij Mama Cash werken. De aanschaf begin jaren 90 van een pc met een simpele database betekende het begin van automatisering.

Een degelijke boekhouding
Toen de beschikbare middelen, het aantal aanvragen en de organisatie groeiden, nam de noodzaak toe van een controleerbare verslaglegging door middel van een degelijke boekhouding. Vooral het Garantiefonds, dat de aanvragen van ondernemers voor een borgstelling bij de bank beoordeelde, had meer deskundigheid op dat gebied nodig. Mama Cash klopte daarop aan bij een netwerk van vrouwen die bij  banken werken, met de vraag of iemand met kennis van zaken haar hierin kon adviseren. Daar reageerde financieel expert Louise van Deth op. ‘Ik werkte in een nette, commerciële mannen- en bankwereld. Ik was niet actief in de vrouwenbeweging, maar wel rebels’, aldus Van Deth. (bekijk interview) Het klikte tussen haar en Mama Cash. Van Deth ging aan de slag, eerst bij het Garantiefonds en vanaf 1990 als penningmeester van het bestuur van Stichting Mama Cash.

Overheadkosten
Mama Cash kon vanaf de oprichting beschikken over het vruchtgebruik van de door oprichter Marjan Sax verstrekte renteloze lening van 2,5 miljoen gulden (1.190.000 euro) voor tien jaar. Daardoor had Mama Cash de eerste jaren zonder al te veel geldzorgen een inhoudelijk beleid en een werkwijze kunnen ontwikkelen. Maar de keuze voor een organisatie met betaald personeel en een kantoor bracht overheadkosten met zich mee.

Eerste fondsenwerving
Ook was het besef gegroeid dat, wil je de wereld veranderen, je maar beter groot kunt zijn. Bovendien zat de schrik van de dip in inkomsten door de beurscrash van 1987 nog flink in de benen. Daarom besloot Mama Cash in 1989 zelf kapitaal aan te gaan trekken via particulieren. Marjan Sax kwam als fondsenwerver in dienst. Fondsenwerving zou niet lang daarna hoe dan ook nodig zijn geweest: Mama Cash moest na tien jaar een begin maken met het terugbetalen van de renteloze lening uit 1983 en met eigen geld verder. De fondsenwerving leverde al snel succes op. In 1989 schonk Myriam Everard, een van de Erfdochters, een aanzienlijk bedrag via een notariële akte. Erfdochter Johanna volgde in 1990 met de schenking van het vruchtgebruik van twee miljoen gulden (950.000 euro) voor tien jaar.

Doorslaand succes

Dank kaart

In Nederland was geen ervaring met hoe een ideëel product als ‘vrouwenemancipatie’ moest worden verkocht. In 1990 werd de campagne ‘Mag Mama die altijd geeft nu U iets vragen?’ gelanceerd. Er werden twee mailings verstuurd aan vrouwen en mannen van wie verondersteld kon worden dat zij Mama Cash een warm hart toedroegen. Deze eerste fondsenwervingsactie werd een doorslaand succes. De actie leverde meer dan honderdduizend gulden (45.000 euro) aan donaties van particulieren op. Marjan Sax: ‘Het was een kwestie van experimenteren en leren door ervaring.’

Oma
In 1990 werd een wijziging in de structuur van Mama Cash doorgevoerd. In plaats van één stichting kwamen er drie nauw met elkaar verbond en stichtingen, ieder met een eigen bestuur. Stichting Mama Cash Garantiefonds voor de startende ondernemers; Stichting Mama Cash Cultuurfonds voor ‘Cultuur en Derde Wereld’, en de overkoepelende Stichting Mama Cash – in de wandelgangen ‘Oma’ genoemd – die zich met het financiële beleid en fondsenwerving bezig hield. In het bestuur van Stichting Mama Cash zaten vertegenwoordigers van de twee andere stichtingen. Eenmaal per jaar werd met alle vrouwen die betrokken waren bij Mama Cash een Algemene Vergadering georganiseerd. Daar werden de beleidsplannen van de verschillende stichtingen besproken en op elkaar afgestemd.

Kinderschoenen

Louise van Deth

Mama Cash nodigde Louise van Deth uit om penningmeester in het overkoepelende bestuur te worden. ’Qua degelijkheid stond Mama Cash nog in de kinderschoenen’, zegt van Deth. ‘Men maakte bijvoorbeeld geen begroting of jaarrekening. Het was een heel gedoe dat netjes te krijgen.’ Ze hield ook de beleggingen tegen het licht. ‘Het betekende voor mij als bankvrouw een flinke ommezwaai in denken. Mama Cash was geen beleggingsfonds dat grote risico’s kon nemen, maar een vrouwenfonds dat degelijk met haar geld moest omgaan. Het geld dat vrouwen ons schonken, moesten wij uitgeven waaraan zíj het wilden besteden. Het accent lag bij Mama Cash niet op bankieren, maar op uitgeven’, aldus Van Deth. (bekijk interview)

In de jaren 1987 – 1990 gaf Mama Cash 243.000 euro aan 246 groepen. In 1990 zijn er achttien vrouwen betrokken bij het werk van Mama Cash waarvan twee part-time betaalde krachten.