Mesoamerican Initiative of Women Human Rights Defenders

Naar aanleiding van het toenemende geweld in de regio, vormde een groep van zes vrouwenrechtenorganisaties uit Meso-Amerika (Midden-Amerika en Mexico) in 2010 het Mesoamerican Initiative of Women Human Rights Defenders (IM Defenders). IM Defenders brengt vrouwenrechtenactivisten uit de regio met elkaar in contact, zodat ze van elkaar kunnen leren hoe ze bedreigingen kunnen herkennen en hoe ze elkaar kunnen ondersteunen door snel te reageren op bedreigingen en fysiek geweld. IM Defenders documenteert en analyseert het geweld en versterkt lokale, regionale en nationale vrouwenorganisaties en -netwerken, zodat zij beter in staat zijn om het geweld en de schendingen van mensenrechten aan de orde te stellen. De organisaties en netwerken brengen de problemen onder de aandacht van internationale organisaties zoals de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten en de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties.

Vrouwen die zich inzetten voor mensenrechten komen uit alle lagen van de bevolking, zoals bijvoorbeeld inheemse vrouwen wier boerderij en land is onteigend door bedrijven voor grondstofwinning. Vaak ook zijn het journalisten, advocaten of leraren. Volgens IM Defenders zijn in de periode 2010 – 2011 alleen al in Mexico 13 journalistes vermoord, terwijl meer dan 100 van hun collega’s zijn aangevallen of bedreigd. In reactie hierop is IM Defenders ontstaan, met als doel het geweld tegen vrouwen die opkomen voor hun mensenrechten onder de aandacht te brengen en te stoppen.

Met een extra gift van de Nederlandse Postcode Loterij voor 2012 en 2013, ondersteunt Mama Cash IM Defenders. In Nederland startte Mama Cash op 10 december 2012, de Dag van de Rechten van de Mens, de campagne Vogelvrije Vrouwen om het geweld tegen vrouwenrechtenactivisten in Meso-Amerika onder de aandacht van het publiek te brengen met als motto: ‘Defend women who defend human rights.’. Vrijwilligers en staf van Mama Cash maakten onder leiding van kunstenaar Jorge Rodriguez een portret ter grootte van twee voetbalvelden van een anonieme vrouwenrechtenactivist. (Bekijk video)

‘Bij vrouwenrechtenactivistes gaat het vaak om seksueel geweld en ander gendergerelateerd geweld’, zegt Ana María Hernández Cárdenas, directeur van het Oaxaca Consorcio para el Diálogo Parlamentario y la Equidad.

De vrouwen hebben te maken met verkrachting, ander fysiek geweld, en met doodsbedreigingen die ook gericht zijn tegen hun kinderen en familie. Hun persoonlijke bezittingen worden gestolen en er worden lastercampagnes tegen hen gevoerd. In een regio waar bijna 50% van alle vrouwen te maken heeft met fysiek geweld, moet je zulke bedreigingen uiterst serieus nemen. In 2010 en 2011 werden in Meso-Amerika 24 mensenrechtenactivistes vermoord.

Een enquête van IM Defenders toonde aan dat 55% van het geweld wordt gepleegd door overheidsfunctionarissen, 35% door multinationals en paramilitaire en religieuze groepen, en 15% door anderen, zoals echtgenoten of ex-partners. Deze cijfers illustreren hoe moeilijk de situatie van vrouwenrechtenactivisten is. Aangezien juist overheidsfunctionarissen verantwoordelijk zijn voor meer dan de helft van de mensenrechtenschendingen in de regio, kan het melden van aanslagen en bedreigingen bij officiële instanties levensgevaarlijk zijn.

Hina Jilani (speciaal gezant van de VN secretaris-generaal voor de mensenrechten): ‘Vrouwen die mensenrechten verdedigen, wekken vaak meer vijandigheid op dan hun mannelijke collega’s, want zij stellen ook culturele, religieuze en sociale normen over vrouwelijkheid en de rol van vrouwen in de samenleving aan de kaak.’

Massamedia brengen vooral individuele gevallen van extreem geweld onder de aandacht, hetgeen vaak nog meer risico’s met zich meebrengt voor de vrouwen. IM Defenders focust juist op collectieve actie, op samenwerking, netwerken en onderlinge steun. Vrouwenrechtenactivisten krijgen training in veiligheid, zelfbescherming en zelfzorg. Ze leren bijvoorbeeld hoe ze om moeten gaan met constante bedreigingen en de bijbehorende stress, hoe ze aanvallen kunnen voorkomen, hoe ze hulp kunnen inroepen, wanneer en hoe de media of het publiek in te schakelen, en hoe ze geweld het beste kunnen rapporteren aan lokale overheden. Ze leren snel te reageren op geweldsincidenten en veilige opvangplekken op te zetten. Ze leren hoe alert te blijven en te blijven reageren, want voortdurende bedreigingen maken de vrouwen meer kwetsbaar voor aanvallen. Ze leren met de voortdurende stress om te gaan, zodat ze in staat blijven snel en efficient hulp en bescherming in te roepen.

De zes organisaties die zich hebben verenigd in IM Defenders zijn:

Mexico: Consorcio para el Dialogo Parlamentario y la Equidad-Oaxaca (Consorcio Oaxaca)

El Salvador: Colectiva Feminista para el Desarrollo Social

Guatemala: Unidad de Protección de Defensores y Defensoras de Derechos Humanos de Guatemala

Central America: Fondo Centroamericano de Mujeres

International: Just Associates (JASS, regional office Mexico)

International: Association for Women’s Rights in Development (AWID)